«Әлемнің әміршісі – еңбек» деген қанатты қағида бар. Бала кезінде өзі өскен Майдакөлдің тіршілігі қыз-қыз қайнап жататын. Жыл он екі ай жұмысы таусылмайтын ауылда бос жүрген жанды кездестіре қою қиын еді. Шаруаға мығым әкесі жұмысқа кетіп бара жатып бұларға шамасы келетін тірлікті бөліп береді. Ондайда төртінші сыныпқа енді ілінген әпкесі екеуіне тиетіні – малға шөп дайындау. Кейде бала кезі еске түскенде Балғазы Томайдың көз алдына осындай үзік-үзік суреттер келеді.

Ол мектеп бітірген 1978 жыл мал шаруашылығын да­мыту­ға комсомол жастарды жұ­мыл­дыру бастамасының дүріл­деп тұрған кезі. Осы үгіттің үлгі­сімен бір сыныпты бітірген 28 баланың арасынан 16 бойжеткен мен 4 бозбала ауылда қалып, еңбек етті. Үш жылдан кейін Алматы есеп-кредит техникумына түсіп, маман ретінде елге келген жас аудандық жинақ банктің бақылаушысы қызметіне кірісті. Он бес жылға созылған қызметі 90-жылдар басында туған ауылындағы есепшілікке жалғасты. Шаруашылықтар тарап, жекешелену талабы алға шыққанда кеңшар төртке бөлініп, Балғазы соның бірінде егіс бригадирі атанды.

Жалпы, шаруашылықтарды табанасты жекешелендіре салу оңайға соққан жоқ. Енді еркіндік алған елде алды-артын ойламай асығыс қабылданған шешімдердің бірі осы болды. Шалағайлықтың зардабы бөлінген сәттен-ақ байқалып еді. Бұрын мініп жүрген техникасының май-суынан бас­тап қосалқы бөлшегіне дейін ұжымшар-кеңшар тауып беретін шаруалар жерге қарады да қалды. Алғашқыда «Ортақ өгізден оңаша бұзау артық» деп бір шаруашылықтың тізгіні қолына тигенге желпініп жүргендердің желігі техникаға май, қосалқы бөлшек, жұртқа беретін айлық іздеп сасқанда сап басылды. Жерге себер тұқым, су мен салық төлемі жан-жақтан қысқанда осындай кепті бұлардың шаруашылығы да бастан кешті. Ауыл ақса­қалдары шаруашылық басын­дағы жігіттерді жанына ертіп, кәсіпкерлікті ерте бастаған жігіттерден көмек сұрауға шыққаны да осы кез еді. Ауданға белгілі «Рза» АҚ президенті Самұрат Имандосов жәрдем сұрап келген жерлестерін жерге қаратқан жоқ. Мұратбаев, Бекарыстан би, Майдакөл, Түктібаев ауылдарындағы шаруа­­шылықтарға демеуші болып, тығырықтан алып шықты. Осылайша, «Рза-Агро» ЖШС негізі қаланды. Балғазы Томай содан бастап бүгінге дейін осы серіктестікте бөлімше бригадирі қызметін атқарып келеді.

«Алғашқыда жерасты байлы­ғына көбірек иек артып кеттік те, ауыл шаруашылығы ескерусіз қалғандай болды. Тіпті 90-жылдары көп шаруаның қолы қысқа болып, егін еге алмай қалған тұста тартылған теңіз қолтығында қалған біздің ауыл­да алқаптың бәрі ақ сорға айналып, барқын мен жыңғыл басып кетті. Осы күні «күрішті азайту керек» деп жүргендер сол жағдайды көзбен көрсе, мұндай сөзді айтпас еді. Өңірдің берекесіне айналған күріш өндірісін ғылыми негізде дамыту керек. Шүкір, қазір мемлекет аяғына тұрып, біздің салаға да қолдау танытып жатыр», дейді ол.

Сыр бойында Қасымтай Ізтілеуов, Жадыра Таспамбетова секілді талай жасқа үлгі болған мық­тылар өткен. Өз заманында Социалистік Еңбек Ері атан­ған осы екеудің алғашқысы қос аяғын трактор мылжалап өтсе де, көп ұзамай техника руліне қайта отырған қай­­сар еді. Он жеті жасында трактор тізгіндеген Жадыра Таспамбетованың оқыс жағдайға ұшы­рап, бір аяғын тізеден төмен кестірсе де, бұрынғы жұмысына қайта оралғаны сол заман жас­тарын дүр сілкіндірген бола­тын. «Еңбек – бар тәрбиенің бас­­тауы» деп білген буынды жеке адамдар тағдырындағы осындай оқиғалар жетістікке жетелейтін. Сөйтіп, есейгендерге қазіргі жастардың бел ауыртып, бейнет кешпей пайдаға бата қалғысы келіп тұратын қылығы түсініксіз, әрине.

Шаруашылықтың қыр-сырын жетік білген азамат зейнетке шықса да, ортақ жұмыстың басында жүріп, көп жылғы тәжірибесін ел қажетіне жаратып келеді. Жары Асыл екеуі 5 баладан немере сүйіп, елге сыйлы әулет атанып отыр. Елге жасаған жартығасырлық еңбегі елеусіз қалған емес. Әр жылдары түрлі марапатқа ие болды. Былтырғы ауыл шаруашылығы еңбеккерлері форумында Мем­лекет басшысының қолынан «Ерен еңбегі үшін» медалін алды.

«Осы күні шаруашылыққа жұмысшы табу қиындап барады. Біз ғана емес, құрылысшылар қатарынан да кейінгі толқын өкілдерін көп бере бермейміз, Қол-аяғы балғадай, тепсе темір үзетін жас жігіттер аз емес. Бірақ солардың көпшілігі жұмысқа оншалықты құлық танытпай­ды. Кәсіби білім алған, өз ма­мандығын терең меңгерген маманның орны қашанда ерекше екенін ұмытпауымыз керек. Жастарға кәсіби бағдар беріп, оларды қолынан келетін іске бейімдеген жөн. Бұл бағытта Мем­лекет басшысының Жұ­мысшы мамандықтар жылын жариялау бас­тамасы адал еңбекті қадір­леуге, қарапайым жұмыс­шы мәр­тебесін арттыратын құндылық қалыптастырып, ең­бек адамына деген көзқара­сы­мыз­ды өзгертуге сеп болмақ. Мысалы, педагогтерге қолдау көрсетіліп, олардың мәртебесі көтерілгеннен кейін мұғалім болғысы келетін жас­тар көбейді. Қазір жақсы еңбек жағдайын жасап, жұмысшы жас­тарды жан-жақты насихаттасақ, қоғам алдында олардың беделі арта түсер еді. Жастардың бо­йына елдің еңсесін еңбек қана көтеретінін сіңіруіміз керек», дейді Б.Томай.

Қызылорда облысы,

Қазалы ауданы