Ағымдағы жылы ҚР 77 106 азаматы банкроттықты соттан тыс және сот тәртібімен жүргізуге өтініш берді. 28,4 мың адам мемлекеттік кіріс органдары арқылы, тағы 196 адам сот шешімімен банкрот мәртебесін алды. Олардың міндеттемелерінің жалпы сомасы 147,1 млрд теңгені құрады.
Төлем қабілеттілігін қалпына келтіру процедурасын 103 қазақстандық пайдаланып үлгергені маңызды. Оның сегізі бойынша жалпы сомасы 9,5 млрд теңгеге қаржылық сауықтыру жоспары бекітілді. Бұл мәліметті ҚР Қаржы министрлігінің Мемлекеттік кірістер комитеті келтіріп отыр.
Банкроттық туралы заң қарқын алуда
2023 жылғы 3 наурызда "Азаматтардың төлем қабілеттілігін және банкроттығын қалпына келтіру туралы" Қазақстан Республикасының Заңы қолданысқа енгізілгеннен бері халықты хабардар етуде айтарлықтай өсу байқалды. 2024 жылы 83 057 өтінім берілсе, 2025 жылдың алғашқы бес айында бұл көрсеткіш 77 106-ға жеткен.
Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің Қаржы қызметтерін тұтынушылардың құқықтарын қорғау департаментінің директоры Александр Терентьевтің айтуынша, бұл заңнамадағы өзгерістерге байланысты.
"2024 жылдың 25 тамызынан бастап жеке тұлғалар үшін банкроттық рәсімі бұрынғыдан да қолжетімді болды. Заң шығарушы борышкерге қойылатын талаптардың тізбесін, сондай-ақ мерзімін кешіктіру мерзімін есептеу тәртібін нақтылады". Александр Терентьев
Заң қарызды өтеудің үш түрін қарастырады:
- Соттан тыс банкроттық
- Сот банкроттығы
- Төлем қабілеттілігін қалпына келтіру.
Түзетулердің мәні мынадай:
Төлем қабілеттілігін қалпына келтіру тіпті қарызы немесе мүлкі жоқ, бірақ тұрақты табысы бар адамдар үшін де қолжетімді болды;
- соттан тыс банкроттық енді несиелерді талап ету құқығы бар барлық ұйымдарға, соның ішінде микроқаржы ұйымдарына, коллекторларға және әлеуметтік кәсіпкерлік корпорацияларына (ӘКК) қатысты;
- өтініште кредиторды және қарыз сомасын көрсету қажет емес;
- өндіріп алушыға жүктелген берешектер бойынша кешіктіру мерзімі енді соңғы төлем жасалған сәттен бастап тағайындалғанға дейін есептеледі.
Алдағы өзгерістер
Парламентте 2025 жылғы 1 қаңтарға дейін жасалған қарыз шарттары бойынша борышты реттеуді жүргізу туралы талапты алып тастауды;
- борышкердің себебін көрсетпей соттан тыс банкроттық рәсімін тоқтату құқығын;
- соттан тыс банкроттық рәсімі аяқталғаннан кейін кредиттік бюролар базасында көрсетілмегендерді қоса алғанда, банкроттың қаржы ұйымдары алдындағы барлық міндеттемелерін тоқтатуын көздейтін түзетулер қаралады
- Аталған түзетулер ағымдағы жылдың соңына дейін іске асырылады деп күтілуде.
Банкроттықтың салдары: нені білу керек?
Барлық осы рәсімдерді тек қарыз алушы ғана бастай алатынын есте ұстаған жөн. Кредиторлардың борышкерді банкрот деп тану туралы арыз беруге құқығы жоқ.
Алайда, банкроттық туралы шешім өлшенуі керек белгілі бір салдарға әкеледі:
- бес жылға несие алудың мүмкін еместігі (ломбардтардың микрокредиттерін қоспағанда),
- қайталанатын банкроттық жеті жылдан кейін ғана мүмкін,
- қаржылық жағдай рәсім аяқталғаннан кейін үш жыл ішінде тексеріледі.
Банкроттық туралы ойлайтын кез келген адам бұл шешім олардың несиелік рейтингін төмендететінін түсінуі керек. Сондықтан бұл қадамға барлық оң және теріс жақтарын таразылай отырып, ойлана отырып қарау өте маңызды, – деп ескертеді Мемлекеттік кірістер комитеті.
Бұған дейін Мемлекеттік кірістер комитеті Қазақстандағы кәдімгі банкроттың портретін құрастырған болатын.
