Сенат спикері Мәулен Әшімбаев 2025 жылғы 19 маусымдағы палатаның жалпы отырысында үкіметке бюджет шығыстарын оңтайландыру қажеттігін айтты, деп хабарлайды Zakon.kz тілшісі.
Сұрақты ҚР Парламенті Сенатының депутаты Нұрия Ниязова көтерді. Оның айтуынша, 2024 жылы республикалық бюджет тапшылығы жоспардан асып, 3,6 триллион теңгені құраған.
"Бюджет тапшылығын қаржыландыру қажеттілігі қарыз алуды ұлғайтуға мәжбүр етеді. 2024 жылы қарыз 17,2 пайызға өсіп, 2025 жылдың 1 қаңтарында 31 триллион теңгеден асты. Мемлекеттік қарызды өтеу және оған қызмет көрсету көлемі рекордтық көрсеткішке дейін өсті – 5,6 трлн. Яғни, мемлекеттік қарызды өтеу және оған қызмет көрсету көлемі кірістің 41 пайыздан астамына жетті. Бұл сандар ойландыратыны сөзсіз", – деді сенатор.
Бұған жауап ретінде Қаржы министрі Мәди Тәкиев 2025 жылдың 1 сәуіріндегі көрсеткіш 31,9 триллион теңгені немесе ЖІӨ-нің 21,1 пайызын құрайтынын атап өтті.
"Халықаралық сарапшылар атап өткендей, бұл төмен деңгей және оны басқаруға болады. Мемлекеттік қарыз өсіп келеді, жөндеуге де қомақты қаражат жұмсалуда, бірақ бүгінгі күні ол бізде бар барлық шектеулер шегінде. Оларды қайта қараудың қажеті жоқ. Бізде бұл көрсеткішті қайта қараудың қажеті жоқ. 2024-2025 жылдар – ескі облигациялардың қайтарымы болатын ең жоғары жылдар. Одан әрі мемлекеттік қарыз өтеледі. Оны азайту үшін бірқатар шаралар қабылдануда. Жаңа Салық кодексі ынталандырады деп ойлаймыз. Табыс салығының ұлғаюына байланысты тапшылықты азайтамыз", – деп сендірді Қаржы министрлігінің басшысы.
Алайда оның жауабы Мәулена Әшімбаеваны қанағаттандырмады.
"Бәрі өз шегімізде, ештеңе болмай жатыр дейсіздер, бірақ біз бюджетті көріп отырмыз. Өткен жылы үкіметтің қарызына қызмет көрсетуге және өтеуге 5,6 триллион теңге немесе республикалық бюджеттің барлық шығыстарының 24 пайызы бөлінді. Кіріс алатын болсақ, бұл бюджеттің меншікті кірісінің 42 пайызын құрап отыр. Олардың жартысы мемлекеттік қарызға қызмет көрсетуге барады. Сурет неге бұл болып жатқанын және осы процестерді қалай басқаруға болатынын талдауға негіз болуы керек. Бұл жағдайда жағдай қалыпты деп айтудың қажеті жоқ. Мемлекеттік қарыз мәселелерімен айналысу керек, мемлекеттік қарызды басқарудың, оны реттеудің және азайтудың орта мерзімді стратегиясы болуы керек. Бұл бағытта, оның ішінде бюджет шығыстарын оңтайландыру бойынша белсенді жұмыс жүргізу қажет", – деді Сенат спикері.
2025 жылдың 18 маусымында Қаржы министрі Мәди Тәкиев мемлекеттік қарызды азайту үшін тапшылықты азайтып, салық базасын, яғни бюджеттің кіріс бөлігін ұлғайту керектігін айтты.
